نمک خوراکی

روش تولید نمک خوراکی استاندارد به روش تبلور مجدد در گروه کارخانجات نمک پاینده

 استاندارد ملی نمک طعام:

اولین استاندارد نمک طعام در سال ۱۳۴۴‌ توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تدوین شد. این استاندارد تا کنون سه بار مورد تجدید نظر قرار گرفته است که بار سوم در تاریخ ۳۰ فروردین ۱۳۸۵بود. نمک خوراکی، مشمول استانداردهای اجباری بوده و حداقل خلوص آن در این استاندارد ۲/۹۹‌ درصداست.

روش‌های مختلف تهیه نمک خوراکی از گذشته تا امروز در کشور ایران

سنتی یا کوبشی روش قدیمی در گذشته حدودا 25 تا 15 سال قبل

قبل از انکه کارخانه های نمک تصفیه راه اندازی شوند و یا اصلا قبل از قانون تصفیه نمک در سال 1344 در کارخانه های نمک  کوبی فقط نمک کوبیده و خردایش میشد و هیچ گونه عملیات جداسازی انجام نمیشد و فقط نمک سرند و قربالگری شده و براساس دانه بندی تفکیک میشو که بعدها به همین نمک ید نیز اضافه میکردند  در کیسه‌های زرد رنگ روانه بازار مصرف می‌گردید.

روش شستشو  . این روش پس از اصلاح قانون   عملا نمک را  از کوبش  و فقط دانه بندی جدا کرده و سپس نمک را با اب میشستند که البته بازهم خلوصیت نمک به انالیز امروز نمیرسید بلکه  فقط نمک را از گل و لای و مواد باقیمانده از اتش باری و .. میشست در این روش بعد از شستشوی سطحی اولیه که منجر به تمیز شدن ظاهری نمک می‌گردد آن را در دستگاهی  (که ماردون ) یا  هلزونی شستشو  گفته میشد (( که امروزه با امدن روش هیدرومیل  این نمک  را وارد دستگاه هیدرومیل میکنند ))) وارد نموده که در این دستگاه کریستال‌های نمک در معرض آب پرفشار قرار می‌گیرند. در اثر این فشار و ضربه ، کریستال‌های نمک تا حدی شکسته شده و ناخالصی‌های متراکم در کریستال‌های نمک آزاد می‌شود.  دراین روش  یعنی شستشو نمک به روش گذشته خلوصیت نمک را تا 1 الی 1.5درصد افزایش میداد و عملا بازهم  خلوصیت نمک  بدست امده به میزان بسیار زیادی بستگی به مواد اولیه باخلوصیت بالاتر داشت این روش بسیار مناسب برای تصفیه نمکهای دریایی بود   و در نهایت درسال 1385قانون نمک اصلاح مجدد شد و نمک ها به روش تبلور مجدد تولید میشوند

ویژگی هایی که در یک نمک خوب مد نظر قرار می گیرند، عبارتند از:

 ویژگی های فیزیکی (وضعیت ظاهری ، طعم و بو، مواد خارجی و اندازه ی ذرات)

     ویژگی های شیمیایی (خلوص، مواد نامحلول در آب، سولفات محلول در آب، رطوبت و میزان ید)

درکارخانجات نمک تبلور مجدد نمک  که میتواند سنگ نمک ،خاک نمک،نمک دریاچه و ..باشد را در استخر به اب نمک تبدیل کرده و سپس دوباره دانه های نمک را متبلور میکنند در این روش تمام ناخالصی های محلول و نامحلول حذف و نیز به علت دمای بالای مورد استفاده، آلودگی های میکروبی که در صنایع غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است تماماً از بین میرود.

 در انجام این مراحل در کارخانه نمک تصفیه به صورت کلی بخش های زیر انجام میشود

۱- سینگ نمک یا کلوخه نمک که از معادن نمک بعنوان مواد اولیه اورده میشود ابتدا خردایش میشود یعنی نمک کوبیده میشود  ( و یا استفاده مستقیم از نمک تبخیری) و

2- انحلال نمک کوبیده شده   در آب خالص و تهیه محلول اشباع آب نمک.

3 سپس به اب نمک درست شده  مواد شیمیایی  را برای رسوب و ته نشین کردن  کردن کامل املاح کلسیم و منیزیم و خارج نمودن مواد نامحلول. اضافه می کنند

4- پس از اضافه کردن مواد شیمیای و ته نشین کردن مواد نامحلول در آب و کلسیم و و غیره موجود درنمک  حال   اب نمک  تصفیه شده یا همان   محلول آب نمک از فیلترهای شنی عبور داده تا ذرات ریزتر از ۳۰ میکرون. حذف شود

5 محلول  اب نمک اشباع شده را  هم اکنون به روش گرم کردن تبخیرکرده تا  تولید بلور (کریستالهای) خالص نمک بدست اید

6 پس از مرحله تبخیر  حال نوبت  جداسازی کریستالها توسط سانتریفوژ و اضافه کردن ید و آنتی کیک. درصورت نیاز جهت نمک های یددار  میرسد  البته در مجموعه نمک پاینده دراین مرحله درصورتی که نیاز باشد نمک برای صنایع غذائی و کارخانجات و نانوائی و ... ارسال شود ید را به نمک اضافه نمیکنیم

7- اکنون نمک اماده خشک شدن است تا رطوبت ان به نزدیک صفر برسد  درنتیجه خشک کردن کریستالهای نمک در خشک کن با استفاده از هوای گرم اتفاق می افتد

8- نمک خشک شده را به سیلو های ذخیره هدایت میکنیم در مجموعه نمک پاینده اگر نمک یددار شده باشد یا نمک بدون ید تولید شده باشد مسلما سیلو های ذخیره بایکدیگر فرق دارند

9- اخرین مرحله  تولید  مثل تمام کارخانجات تولیدی مسلما بسته بندی نمک میباشد   نمک تبلور مجدد یا همان نمک خوراکی استاندارد را به دو گروه بسته بندی میکنند اول بسته بندی درگونی های 20 یا 25 کیلوگرمی جهت انتقال و مصرف در کارخانجات صنایع غذائی  یا نانوای ها یا آشپزخانه های بزگ یا کارخانجات و ...    و در گروه دوم جهت مصرف و فروش در فروشگاه و مغازه و منازل  نمک را دربسته بندی های کوچیک مانند 300گرمی یا نمک 400گرمی و نمک 500گرمی تا اندازه های 1کیلو .....   با ا دستگاه های تمام اتوماتیک.بسته بندی میکنند

چگونگی یددار کردن نمک

قبل از هرچیز چند نکته را درخصوص ید بدانیم

1- ید ، ماده ای  شیمیایی است که در جدول تناوبی دارای نشان  I  و عدد اتمی 53 می باشد. عنصری است حل نمیشود  و مقدار ی از آن برابر استاندارد برای موجودات زنده و مخصوصا انسان بشدت نیاز است . واکنش پذیری ید از تمامی هالوژنها کمتراست و الکترون دهنده ترین هالوژن شبه فلز می باشد. از ید عمدتا" در پزشکی ، عکاسی و رنگ استفاده می‌شود ید ( واژه یونانِ iodes به معنی بنفش) در سال 1811 توسط Barnard Courtois کشف شد. عنصر ید ماده ای است جامد و البته  درخشانیکه رنگ آن  آبی مایل به سیاه بوده  در دماهای استاندارد خاص  معمولا به گازی بنفش رنگ و بد بو تبدیل می گردد.این هالوژن البته اکثرا  با بسیاری از مواد، ترکیباتی را می سازد اما از سایر عناصر گروه هالوژنها فعالیت کمتری داشته و دارای خصوصیاتی شبیه فلزات است.ید به راحتی در کلروفرم، تتراکلرید کربن یا دی سولفید کربن حل شده و محلولهای ارغوانی رنگی بوجود می آورد( تنها به مقدار کمی در آب قابل حل است) .رنگ آبی سیر با محلول نشاسته ویژگی ید آزاد می باشد..ید ماده ای ست بسیار سمی و مصرف مستقیم ان  خطرناک است

2- اضافه کردن ید به روش غیر علمی و درکارخانجات صنعتی توسط دستگاهای غیر استاندارد بسیار خطرناک بوده زیرا گاها میزان ید را تا 250 پی پی ام برده و باعث مصمومین میشود

3- ید را به روش خاص با انتی کیک و .. به صورت محلول مایع به نمک اضافه میکنند  درنتیجه نمک پس از ید گیری رطوبت پیداکرده و   درصورتی که خشک نشود بشدت کلوخه شده یا رطوبت بالای خواهد داشت

4- نمک یددار همان نمک معمولی سدیم کلرید NaCl است که که مقداری پتاسیم یدید KI به آن افزوده شده است و با آن مخلوط شده است. درواقع ید وارد ساختار مولکول NaCl نمی شود تنها با آن مخلوط می شود.

وقتی میگویم نمک یددار  یعنی نمک طعام را یددار کرده ایم و عملا نمك یدار شكل دیگری از نمك طعام است که محتوای ید پتاسیم  می باشد که امر یدافزایی به نمك خوراکی به منظور پیش گیری از مرض گواتر مورد استفاده عمومی می باشد . روش های انتخابی برای یدافزایی نمك را به میتوان به سه روش زیر انجام داد
١-اسپری كردن ترکیبات حاوی ید بر روی نمک طعام

٢-مخلوط کردن ترکیبات حاوی ید بر روی نمك طعام

٣-مخلوط کردن ترکیبات ید با آب نمك و سپس خشك کردن نمك حاصل از میان سه روش مذکور،

روش مخلوط کردن خشك از همه ساده تر ولی تهیه نمكی که در آن ید بطور یكنواخت پخش شده باشد، قدری مشكل است،
توزیع ید در روش اسپری دو مزیت دارد اولاً آنكه توزیع ید درنمك نسبتاً مطلوب بوده ، ثانیاً ماشین آلات این روش در داخل قابل ساخت است و نیاز به ارزبری نخواهد داشت. در این روش ابتدا دریك مخزن محلولی
از پتاسیم یدید، سدیم تیوسولفات و منیزیم کربنات به ترتیب به نسبت ٢% گرم در لیتر، ۱٠ گرم در لیتر ،١٠ گرم در لیتر، ۲/۰ گرم در لیتر تهیه می شود سپس این محلول بوسیله اسپری بر روی نمك خرد و الك شده (حاصل از مراحل سنگ شكن سنگ نمك ،آسیاب و الك نمك خام حاصل) برروی یك نوار نقاله با سرعت قابل تنظیم توسط افشانك (نازله)، اسپری میشود بنحوی که درﻧﻬایت مطابق استاندارد
٤٠+ ملی ایران (به شماره ١١٩٥ ) حاوی ١٠ میكروگرم ید در هر گرم نمك وجود داشته
باشد. پس از اسپری کردن محلول ید بر روی نمك، بوسیله یك خشك آن، رطوبت اضافی نمك
گرفته می شود و نمك آماده بسته بندی و آماده توزیع می گردد.

برخی مواد هستند که به طور معمول در رژیم غذایی مردم کشورمان کم یافت می شود؛ ید یکی از این مواد است که باتوجه به اینکه بدن به مقدار زیاد از آن احتیاج ندارد اما کمبود آن نیز مشکلات کثیری به وجود می آورد. بیش از یک ‌میلیارد نفر از مردم جهان و از جمله ایران را در معرض خطر قرار داده است. بررسی‌های به عمل آمده نشان می ‌دهد که نمک، ایده‌‌آل ‌ترین وسیله برای افزایش یُد است زیرا تنها ماده ی غذایی است که در دسترس عموم مردم است و در بیشتر جوامع روستایی ممکن است تنها کالایی باشد که از خارج به آنها می ‌رسد

اضافه کردن ید به نمک فرآیند ساده ای است و تاثیر چندانی در افزایش قیمت آن ندارد. با اضافه کردن یُدور و یا یُدات پتاسیم به مقدار 30 الی 50 گاما به نمک، نمک یُدیده می شود که همین مقدار تاثیر بسزایی در ریشه کن کردن بیماری گواتر دارد.

اما اگر دلمان میخواهد درمورد ید و فواید آن و علت استفاده و سایر اطلاعات اضافه دیگر بدانیم  گروه نمک پاینده تاکید میکند ادامه مقالاه ذیل را که انحصارا  درمورد ید تهیه شده مطالعه فرمائید

ماده غذایی ید چیست ؟

ید در بدن به میزان بسیار کم مورد نیاز است. برای آنکه هورمون تیروئید به صورت نرمال عمل کند باید هر سال تقریباً معادل 50 میلی گرم و یا تقریباً 1 میلی گرم ید در هر هفته در رژیم غذایی مورد مصرف قرار گیرد. این شبه فلز در متابولیسم چربی ها دخالت می نماید و زیادی آن را از بین می برد و در بهبود و تقویت حالات فیزیکی و روانی دخالت دارد. کمبود ید در اطفال موجب عقب افتادگی و در اشخاص بالغ موجب سرطان سینه، احساس خستگی و… در پاره ای از حالات به ایجاد حماقت و نفهمی ختم می شود. به علاوه موجب اضافه وزن و کمبود انرژی می گردد. در صورت نرسیدن ید به بدن، در دهان احساس یک نوع طعم فلزی و گاهی زخم هایی در دهان و کمی ترشح غدد بزاقی و اسهال و تهوع خواهد شد.

ید چیست و برای شما چه می کند؟

1. در سوزاندن چربی ها در رژیم های لاغری کمک می کند.
2. در رشد بدن موثر است.
3. به تولید انرژی بیشتر کمک می کند.
4. سبب بهبود مشکلات روانی و افزایش نشاط روانی می گردد.
5. در حفظ سلامت مو، ناخن، پوست و دندان ها کمک می کند.

نحوه عمل آوردن غذاها و مواد تغذیه ای که در خاک نامناسب و فاقد ید عمل آورده شده باشند به عنوان دشمنان،ید محسوب می شوند.

مقدار مورد نیاز ید چیست ؟

• اگر میزان دفع ید کمتر از 20 g/L باشد کمبود ید از نوع شدید خواهد بود.
• اگر میزان ید 20 g/L تا 40 باشد از نوع متوسط خواهد بود.
• اگر میزان دفع ید 50 g/L تا 99 باشد از نوع ملایم خواهد بود.

علائم و نشانه های کمبود ید چیست ؟

1 – در جنین : افزایش سقط، مرده زایی و نقایص مادرزادی (عقب ماندگی ذهنی، کری، اسپاستیسیتی ) ، حالت انقباضی.

2 – در شیرخوارگی : افزایش مرگ و میر دوران شیر خوراگی ، اختلال ذهنی و روانی، حرکتی، کم کاری تیروئید.

شما میتوانید اطلاعات بیشتری در مورد بیماری تیروئید را در اینجا ( غده تیروئید و اختلالات آن ) مطالعه و استفاده کنید.

3 – در دوران کودکی : گواتر، کم کاری تیروئید، اختلال عملکرد روانی و رشد فیزیکی .

4 – در دوران بلوغ : گواتر، کم کاری تیروئید و اختلال عملکرد روانی.

وقتی ید کم تر از مقداری لازم به بدن برسد سلول های غده تیروئید تجزیه می شوند و خونریزی میکنند. هر گاه کمبود ید در مدت طولانی ادامه یابد رفته رفته مقدار بسیاری بافت جایگزین ضخیم، که دیگر قادر به تولید هورمون تیروئید نمی باشد جای این سلول ها را می گیرد. در این صورت دیگر «ید» به تنهایی قادر به نوسازی چنین غده ای نخواهد بود.

هر گاه غده تیروئید با غذاهای،یددار معمولی تغذیه نشود. ید رادیوآکتیو بسیار سمی ناشی از غبارها انفجارهای اتمی را حریصانه جذب می کند. در نتیجه این غده به خصوص در برابر سرطان و «تکمه های پیش سرطانی» آسیب پذیر می گردد. هر گاه،ید کافی به غده تیروئید برسد هیچ ماده رادیو اکتیو جذب نمی شود و هیچ زیانی وارد نمی آید.

نسبت گواتر با بالا رفتن سن افزایش می یابد و به حداکثر خود در سن جوانی می رسد. شیوع آن در دختران بیش تر از پسران است. بیشترین گروه را بچه های 8 تا 14 ساله تشکیل می دهند. بچه های مدرسه ای که در مناطقی با کمبود ید زندگی می کنند. در مقایسه با بچه های مدرسه ای دیگر از ضریب هوشی ( IQ ) پایین تری برخوردارند.

نحوه عملکرد ماده معدنی ید چیست ؟

ید هایی که همراه با آب یا مواد غذایی وارد دستگاه گوارش می شوند پس از ورود به جریان خون جذب غده تیروئید می شوند و غده تیروئید در سلول های خود امکاناتی دارد که می تواند غلظت ید خود را به 30 برابر غلظت ید خون برساند و در حالات فعالیت حتی چندین برابر پیش از این مقدار ید خون را جذب نماید.

ید پس از ورود به سلول های غده ای ابتدا اکسیده و سپس وارد فضاهای درون غده ای می شوند که این فضاها از یک ماده گلیکوپروتئین به نام تیروگلوبولین پر شده اند. تیروگلوبولین در خود تعداد زیادی اسید آمینه تیروزین جا داده است که با «ید» می شوند و T4 و T3 به وجود می آورند.

بدین طریق T4 و T3 در مولکول بزرگ تیروگلوبولین جای دارند. به گزارش آسان طب،سلول های غده تیروئید بر حسب نیاز بدن مقدار کمی از این ترکیب مختلط را می بلعند و پس از بلعیدن تیروگلوبولین آنزیم هایی را روی آن می ریزند که موجب آزاد شدن T4 و T3 از مولکول تیروگلوبولین می گردند. T4 و T3 پس از آزاد شدن از مولکول تیروگلوبولین وارد مویرگ های غده می شوند و از طریق گردش خون به تمام سلول های بدن می رسند. در جریان خون نیز T4 و T3 آزاد نیستند بلکه با پروتئین های خون در پیوندند و به کندی آزاد می شوند و وارد سلول های بدن می شوند.

نتیجه مصرف ید چیست ؟

• قسمت اعظم ید از طریق غذا یا آب به بدن می رسد و مقدار کمتری نیز در بدن از تجریه مواد یددار حاصل می شود.
• ید،به سرعت از طریق دستگاه گوارش جذب می شود.
• ید،مقدار کمی در مدفوع وجود دارد.
• ید،مصرف شده به سرعت از روده ها جذب می شود.
• اگر مقدار زیادی ید در بدن باشد، مقدار آن در ترشحات بینی افزایش می یابد.
• کلر موجود در آب آشامیدنی سبب از دست دادن ید از بدن می شود.
• روزانه 120 میکروگرم ید توسط تیروئید جذب می شود.
• حدوداً 95 درصد ید بدن یعنی 8000 میکروگرم ید در تیروئید قرار دارد.
• روزانه 60 میکروگرم از یدی که جذب شده بدون تغییر و 60 میکروگرم به صورت هورمون های تیروئید به داخل خون ترشح می شود.
• ید به مقدار کمی نیز با مدفوع و عرق دفع می شود.

تامین نیاز های بدن ید چیست ؟

سه دسته مواد غذایی در تامین ید بدن شرکت دارند. بزرگ ترین منبع طبیعی ید مواد غذایی دریایی مثل ماهی آب های شور، صدف و جلبک دریایی هستند. گیاهانی که در سواحل دریا می رویند منابع خوب ید می باشند اما مواد غذایی که دور از دریا رشد می کنند و ماهی آب های تازه ید کمی دارند. یدموجود در گیاهان، بر خلاف سایر مواد معدنی، به مقدار یدخاکی بستگی دارد که گیاه در آن رشد کرده است. مطمئن ترین راه برای تامین ید کافی استفاده از نمک یددار است. مصرف نمک یددار مداخله بهداشتی برای از بین بردن اختلالات کمبود ید می باشد. کلرور سدیم مورد استفاده در تهیه غذاهای تجارتی معمولاً یددار نیست. یدی که به طور غیر عمدی به مواد غذایی اضافه می شود نیز می تواند منبع،ید باشد.

ید چیست

مواد غذایی سرشار از ید چیست ؟

از منابع ید به جز نمک ید دار میتوان به تربچه ، مارچوبه، هویج، گوجه فرنگی، اسفناج، شاهی، سیب زمینی، نخود، قارچ، پیاز، توت فرنگی ، اشنه دریایی، غذاهای دریایی، کبد ماهی، زرده تخم مرغ، کدو مسمایی، میگو، تن ماهی و … اشاره کرد.

دشمنان ید چیست ؟

بعضی مواد غذایی حاوی ترکیبات گواترزا هستند که در استفاده بدن از هورمون های تیروئیدی مداخله می کنند.

گیاهان خانواده کلم حاوی گواترین می باشند که مانع جذب ید در غدد تیروئید می شوند.

مواد گواترزا در بادام زمینی، کلم بروکسل، کلم پیچ، گل کلم، کلم برگی، هلو، گلابی، شلغم، و بعضی از دانه های روغنی موجود می باشد.

ید چیست

ید چیست ؟ این سوالی است که در این بخش از اسان طب به ان پاسخ دادیم . امیدواریم از مطالعه این بخش بهره مند شده باشید. ید یکی از مواد مورد نیاز بدن است. برای همین متخصصان توصیه میکنند همه ما از ید و نمد ید دار استفاده بکنیم.

تربچه و گوجه فرنگی دارای ید میباشند . پس پیشنهاد میکنیم از انها استفاده کنید.

                                 ************************توجه *************

             هرگونه کپی برداری بدون ذکر نام مجموعه نمک پاینده خلاف بوده و طبق مقررات  برخوردخواهد شد